Protez Nedir? Hangi Tedavi işlemlerini Kapsar?
Protez, eksik ya da kaybedilmiş dişlerin yerine yapay olarak yenilerinin konulması ile ilgilenen diş hekimliği alanıdır. Diş eksikliğinin sayısı, konumu ve çevre dokuların durumuna göre kron-köprü (kaplama) gibi sabit restorasyonlar ya da hareketli (takma-çıkarma-damak) protezler tercih edilebilmektedir. Günümüzde doğal dişlere alternatif olarak geliştirilen implant (titanyum vida) sistemlerinden de destek alınarak çeşitli türde protezler yapılabilmektedir. Bir dişin kaybı sağlığınıza birçok şekilde zarar verebilir. Kaybedilen dişin önündeki ve arkasındaki dişler bu boşluğa doğru eğilirler. Karşıt diş de çekim boşluğuna doğru uzar. Bu uzama ve eğilmeler sonucunda dişlerin dizilimi ve birbirleriyle kontakları bozulur. Bu da dişler arasında gıda artıklarının ve bakteri plaklarının birikmesine neden olur. Bu bölgelerin temizlenmesi zordur; bu nedenle de diş çürüğü ve dişeti hastalıklarının oluşma riski artar.
Tüm bu sorunlar kaybedilen dişin yerine konmasıyla önlenebilir. Ancak kayıp dişin yerine konması komşu dişlerin eğilmesi ve karşıt dişin uzamasından sonra biraz daha zor olur. Diş hekiminiz, hangi yöntemin size en uygun olduğuna karar verebilmeniz için en büyük yardımcınızdır.
Kaç çeşit protez tedavisi vardır?
Protez tedavisi diş tedavileri içerisinde belki de en fazla çeşitliliğe sahip olan bölümdür. Protez tedavisini kısaca sabit protezler (kron köprü kaplama – implant tedavisi – çivili diş) ve hareketli protezler (takma çıkarma damak protezler) olarak iki ana gruba ayırabiliriz.
• İmplant destekli sabit protez
• Sabit Protez: Köprü protez
• Takma çıkarma protezler (damak protez – parsiyel protez)
Sabit Protezler Nelerdir? Hangi Tedavileri Kapsar?
Hastalar tarafından takılıp çıkarılamayan protez çeşididir. Vaka durumuna göre inley, onley, lamina metal destekli ve metal desteksiz porselen kronlar bu gruptadır.
Kron Ve Köprüler (Kaplamalar) Nedir ? Hangi Durumlarda Yapılır?
Kronlar (kaplamalar), aşırı çürük, kırık veya başka bir nedenle aşırı madde kaybı olan dişlerin küçültülerek kaplanması işlemidir. Köprüler ise bir veya birden fazla diş eksikliğinde; komşu dişlerin küçültülüp, bu dişlerden destek alınarak yapılan proezlerdir. Aradaki eksik diş kısmındaki boşluk da dolmuş olur.
Kaç Çeşit Kron Ve Köprü Vardır ? Hangi Malzemeler Kron Ve Köprüler İçin Kullanılır?
Çiğneme basınçlarına dayanabilmesi için porselen kron ve köprülerin altına-içerisine, alt yapı malzemesi olarak birtakım materyaller kullanılmalıdır. Buna göre kaplamalar metalli veya metalsiz olmak üzere iki ana başlık altında toplanabilir.
Metal destekli porselen (seramik) protez nedir ? Hangi durumlarda tercih edilir?
Alt yapı olarak standart metal veya değerli metal kullanılabilir. Bunların dış kısımları porselenle kaplanır. Alt yapı malzemesi olarak metal kullanıldığından hastanın estetik beklentilerini tam karşılayamayabilir. Çünkü ne çeşit metal kullanılırsa kullanılsın dişetinden ve porselenin altından grilik yansıyabilir. Metalsiz porselenlere göre maliyetinin düşük olması tercih nedenidir.
Metal desteksiz full seramik porselen kuronlar (zirkonyum-empress) nedir? Hangi durumlarda tercih edilir?
Alt yapı malzemesi olarak metal dışında malzemeler kullanılır. Bunlar için günümüzde en fazla zirkonyum ve empress adı verilen malzemeler kullanılmaktadır. Doğal dişler gibi ışık geçirirler. Yapılan dişte derinlik ve canlılık ortaya çıkar. Hastanın estetik beklentilerini en üst seviyede karşılar. Dişetinden veya porselen altından grilik yansımaz. Bundan dolayı estetik beklentisi yüksek olan hastalarda tercih edilir.
Zirkonyum destekli protezler daha kolay mı kırılır?
Zirkonyum materyalinin mekanik ve kırılma direnci metalsiz restorasyonlar içerisinde en fazla olan malzemedir. Empress malzemesi bu konuda biraz zayıf mekanik özelliklere sahiptir. Empress zirkonyuma göre daha dayanıksızdır.
Porselen Kron/Köprü protezler alerjiye sebep olur mu?
Metal desteksiz porselenlerin biyolojik uyumluluğu çok daha iyidir. Zirkonyum ve empress alt yapılı porselenler diş etinde alerjiye sebep olmaz. Renk değişikliğine uğramazlar. Dişeti için oldukça uyumludur. Ancak metal destekli kron/köprü kaplamalarda kullanılan metal içerisinde değişen oranlarda nikel vardır ve bu malzeme alerjiye sebep olabilir. Ayrıca dişetinde kızarıklığa ve uyumsuzluğa neden olabilir. Zirkonyum veya empress destekli porselen kaplamalar dişetinde renk değişikliğine neden olmazlar, metal destekli porselen kaplamalar gibi dişetini grileştirmezler, boyamazlar.
Protez (Kaplama) İçinde Diş Çürür mü?
Kaplama/sabit porselen protez yapmak için dişler belirli miktarlarda küçültülür. Daha sonra üzerine kaplama/porselen diş takılır. Önemli olan küçültülen dişin düzgün şekilde küçültülmüş olması ve üzerine gelen kaplamanın da dişe uyumlu olmasıdır. Çünkü kaplamanın altında dişin erimesine-çürümesine neden olan bu uyumsuzluktur.
PROTEZ (HAREKETLİ PROTEZLER)Hareketli Yani Takma-Çıkarma Protezler Nelerdir?
Sabit protez yapılamayacak durumdaki fazla sayıda diş kayıplarını restore etmek amacıyla yapılan protezlerdir. Hareketli protezler, sabit protezlerden farklı olarak hasta tarafından takılıp çıkarılırlar.
Hareketli Protezlerde ne Çeşit Dişler Kullanılır?
Hareketli protezlerde kullanılan dişler genelde plastik (akrilik) dişlerdir. Porselen dişler ağır olduğundan, üzerine gelen çiğneme kuvvetlerini yumuşak dokulara uygun olmayan şekilde ilettiğinden ve kaide plastiğiyle iyi bir bağlantı sağlayamadığından tavsiye edilmemektedir. Hareketli protezlerde kullanılan porselen dişler sadece ön grup dişler için kullanılır.
Hareketli Protezlerin Temizliği Nasıl Yapılır?
Hareketli protezler her yemekten sonra çıkarılıp fırçalanarak temizlenmelidir. Bunun için diş fırçası ve diş macunu kullanılabilir. Bazı temizlik malzemeleri (çamaşır suyu, oksijenli su, deterjan vb.) metal içeren protezlere zarar verebileceğinden kesinlikle kullanılmamalıdır. Temizlik işlemi için hekime danışılmalıdır. Çamaşır suyu gibi aşındırıcı malzemeler protezlere ciddi zarar verir. Protezlerde kırıklara, çatlamalara ve renk değişikliğine neden olur. Kullanmadığınız zamanlarda protezinizi temiz bir suyun içinde muhafaza edin, yoksa protez materyali su kaybedip bozulabilir. Ayrıca piyasada protezler için temizleyici tabletler de mevcuttur. Bu tabletler diş hekimine danışarak kullanılmalıdır.
Protezler Takıldıktan Sonra Ne Zaman Kontrole Gitmeliyim?
İster sabit protez, ister hareketli takma çıkarma protezler olsun takıldıktan sonra hasta mutlaka rutin kontrollerini yaptırmalıdır. Çünkü protez kullanımında ilk 24 saat çok önemlidir. Ertesi gün gelen hastanın dişindeki yükseklik, ağrı, vuruk vb. şikayetleri dikkatle dinlenir ve gerekli kontrolleri yapılır, hasta rahatlatılır.
Hareketli Yani Takma-Çıkarma Protezlerin Kontrolleri Ne Aralıklarla Olmalıdır? Hareketli Protezler Ne Kadar Süre İle Kullanılır? Kaç Yılda Bir Protezleri Değiştirmek Gerekir?
Hareketli protez kullanımının ilk 2-3 haftası hastanın bazı şikayetleri olabilir. Bu şikayetler, azalarak geçer ve sonra hastalar bu protezlere alışırlar, hatta çıkarmak dahi istemezler. Ancak ne kadar memnun olunursa olunsun 3-4 yılda bir kontrol edilmelidir. Hastada şikayet yaratmaması problem olmadığı anlamına her zaman gelmeyebilir. Protezlerdeki sorun tespit edilirse, gerekiyorsa değiştirilmesi gerekmektedir. Çünkü protezler zamanla aşınıp, kırılabilir veya çene ile uyumunu kaybeder. Bu da çene kemiğine zarar verebilir ve aşırı derecede kemik erimesine neden olabilir. Hareketli protezlerde ilk 1 ay çiğneme ve konuşma fonksiyonlarının yerine getirilmesi açısından alışma aşamasıdır. Ayrıca protezin oluşturabileceği uyumsuzluklar (vuruklar) yapılacak kontrollerle giderilmelidir.
Takma-Çıkarma Protezlerdeki Kancaların Görünmesini İstemiyorum. (Hassas tutuculu) Çıt-çıtlı protez nedir?
Hareketli protezler dişe, kroşeler yani “kanca”lar veya hassas bağlantılar yani “çıt-çıt” diye adlandırılan tutucular ile bağlanır.Bir çok insan ağızlarında bu metallerin kroşelerin-kancaların görünmesinden rahatsızlık duyar. Ancak gelişen diş hekimliği teknolojisi bize bu konuda çok daha estetik bir çözüm sunmaktadır. “Hassas Tutucu”lar ya da ?teleskop kronlar? kullanılarak protezlerin dişlere tutunması sağlanırken metal kroşe görüntüsünün estetiği bozması da önlenir.
Hassas Tutucular Nelerdir? Kolaylıkla Yapılır mı?
Hareketli protezlerde kroşe/kanca olarak adlandırılan ve protezin tutuculuğunu sağlamak için kullanılan metal parçalarının yerine kullanılan sistemlere hassas tutuculu sistemler denir. Dişe ve hareketli proteze uygulanan negatif ve pozitif parçalar sayesinde tutuculuk sağlanır. Hassas tutuculu protezlerde, estetik ve tutuculuğun daha iyi olması tercih nedenidir. Kroşelerin yol açabileceği yiyecek birikimleri sonucu ortaya çıkacak çürük ve diğer problemlerin oluşması da önlenmiş olur.
Hareketli (Takma-Çıkarma) Protezler Hangi Malzemelerden Yapılır?
Özel plastik (akril) veya metal-plastik (akril) kombinasyonlarından yapılırlar. Sağlamlık ve dayanıklılığın fazla olmasının istenildiği durumlarda metal-plastik (akril) kombinasyonu tercih edilir.
Takma Çıkarma Protez Kullanıyorum, İmplant Yaptırmalı mıyım?
Kemik dokusu implant uygulaması için yeterli olan hastalarda hareketli protezler yerine implant tedavisi tercih edilir. Takıp çıkartılan büyük hacimli hareketli protezler; konuşurken protezin ağızdan çıkma korkusunu, gülümserken bağlantı metallerinin yani kancaların estetik olmayan görünümünü, iletişimi ve özgüven duygusunun zedelenmesini beraberinde getirir. Diş hekimliği araştırmalarında büyük önem taşıyan implant sistemleri hareketli-damak protezlerden kurtulma şansını hekim ve hastalara sunmaktadır. Doğal diş kökü gibi davranan implant sistemleri ile estetik ve fonksiyonel protez uygulamaları artık mümkündür. Hareketli (Takma-Çıkma protez)İmplant üstü sabit protez
